Έκλεψε ο Πικάσο τη Μόνα Λίζα;

Θυμόμαστε σήμερα τον Πάμπλο Πικάσο ως έναν από τους κορυφαίους καλλιτέχνες του 20ου αιώνα, μια σημαντική προσωπικότητα για τη σύγχρονη τέχνη και την εξέλιξη του Κυβισμού.

Ωστόσο, υπήρξε μια περίοδος, κατά τη δεκαετία του 1910, που ο νεαρός Πικάσο δικάστηκε για την κλοπή του πασίγνωστου πίνακα της Μόνα Λίζα, γεγονός που συγκλόνισε το Παρίσι, τη Γαλλία αλλά και ολόκληρη την υφήλιο.

Στις 21 Αυγούστου 1911, ο πίνακας της Μόνα Λίζα εξαφανίστηκε από το μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι.

Ήταν Δευτέρα, το μουσείο ήταν κλειστό και η φύλαξη ελάχιστη. Ζωγραφισμένο στις αρχές του 15ου αιώνα από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι , αυτό το έργο τέχνης είναι σήμερα ένας από τους πιο διάσημους πίνακες του κόσμου.Στις αρχές του 20ου αιώνα, ωστόσο, δεν ήταν τόσο γνωστός. Ενώ σήμερα ουρές ανθρώπων περιμένουν να δουν τη Μόνα Λίζα υπό αυστηρά μέτρα ασφαλείας, την εποχή της κλοπής ο πίνακας δεν ήταν ούτε καν βιδωμένος στον τοίχο.

Η κλοπή έγινε αντιληπτή μόλις την Τρίτη το πρωί, όταν ο Γάλλος καλλιτέχνης Λουί Μπερού κατέφτασε στο Λούβρο, για να ζωγραφίσει ένα αντίγραφο της Μόνα Λίζα. Οι φύλακες, που βρήκαν έναν άδειο χώρο στον τοίχο υπέθεσαν ότι κάποιος υπάλληλος του μουσείου είχε απομακρύνει τον πίνακα για φωτογράφιση, συντήρηση ή για κάποια άλλη έρευνα.

Αφού έψαξαν ολόκληρο το μουσείο, η ασφάλεια δεν μπόρεσε να βρει τον πίνακα. Σήμανε συναγερμός και κλήθηκε η αστυνομία.

Η αστυνομία έψαξε ξανά το Λούβρο- ένα μουσείο με πάνω από χίλια δωμάτια- και έκλεισε τα γαλλικά σύνορα. Έγινε έρευνα σε κάθε όχημα που περνούσε τα ανατολικά σύνορα της χώρας.

Οι εφημερίδες προσέφεραν αμοιβή για κάθε πληροφορία σχετική με την κλοπή- κάτι που οδήγησε στο να στραφούν οι υποψίες προς τον Πάμπλο Πικάσο.

Ο Ονόρ Ζοζέφ Ζερί Πιερέ, ο οποίος υπήρξε κάποτε γραμματέας του ποιητή και συγγραφέα Γκιγιώμ Απολλιναίρ, συνεργάτη του Πικάσο, ενδιαφέρθηκε για τη χρηματική αμοιβή και παραδέχτηκε σε μια εφημερίδα ότι το 1907 είχε κλέψει μικρά ιβηρικά γλυπτά από το Λούβρο και τα είχε πουλήσει στον Πικάσο. Ο Πικάσο είχε πράγματι χρησιμοποιήσει το πρόσωπο ενός από τα αγάλματα για το αριστούργημα του «[Οι δεσποινίδες της Αβινιόν[(https://www.moma.org/collection/works/79766)».

Μέχρι το 1911, ο Πιερέ είχε μείνει απένταρος και αποφάσισε να επιστρέψει στο Λούβρο για να κλέψει κι άλλα μικρά αντικείμενα, με σκοπό να τα πουλήσει. Ο Απολλιναίρ και ο Πικάσο, από την πλευρά τους, δεν ήταν τόσο διακριτικοί με το γεγονός ότι κατείχαν τα κλεμμένα αγάλματα.

Αυτό έβαλε τον Απολλιναίρ και τον Πικάσο στο στόχαστρο. Συνειδητοποίησαν ότι θα τους υποψιάζονταν για την κλοπή της Μόνα Λίζα και σκόπευαν να πετάξουν τα αποδεικτικά στοιχεία, τα μικρά αγάλματα, στον Σηκουάνα. Τελικά, δεν μπόρεσαν να κάνουν κάτι τέτοιο και παρέδωσαν τα αγάλματα σε έναν εκδότη εφημερίδας.

Μέσα σε μερικές μέρες, ο Απολλιναίρ συνελήφθη με την υποψία ότι έκλεψε τον πίνακα και, κατά την ανάκριση, ομολόγησε για τις προηγούμενες κλοπές του Πιερέ και του Πικάσο. Η υπόθεση κατέληξε στο δικαστήριο μετά από μερικές μέρες, με τον Απολλιναίρ και τον Πικάσο ως ύποπτους για το έγκλημα. Ενώ ο Απολλιναίρ ομολόγησε, ο Πικάσο αρχικά αρνήθηκε τα πάντα, ακόμη και ότι γνώριζε τον Απολλιναίρ.

Οι συγκινητικές καταθέσεις τους και οι μελοδραματικές μαρτυρίες έπεισαν τον δικαστή Ανρί Ντριού ότι και οι δύο άντρες ήταν αθώοι. Έβαλε στο αρχείο την υπόθεση, και τους άφησε ελεύθερους μόνο με μια προειδοποίηση.

Οπότε, απαντώντας την ερώτηση, όχι, ο Πάμπλο Πικάσο δεν έκλεψε τη Μόνα Λίζα. Αλλά ποιος την έκλεψε;

Μετά από πολλά παραπλανητικά στοιχεία, δύο χρόνια αργότερα, τον Νοέμβριο του 1913, ο κλέφτης συνελήφθη στην προσπάθεια του να πουλήσει τον ανεκτίμητο πίνακα σε έναν έμπορο έργων τέχνης στη Φλωρεντία της Ιταλίας.

Ο δράστης ήταν ο Βιτσέντζο Περούτζια, ένας Ιταλός που είχε έρθει στο Παρίσι στα είκοσί του. Ο Περούτζια ήταν τεχνίτης και είχε εργαστεί στο παρελθόν στο Λούβρο.

Τελικά, καταδικάστηκε με μια σχετικά μικρή ποινή ενός μόλις έτους και δεκαπέντε ημερών φυλάκιση. Οι δικηγόροι του άσκησαν έφεση και κατάφεραν να μειώσουν την ποινή του σε επτά μήνες.

Και πώς κατάφερε να διαπράξει αυτήν την θρασύτατη κλοπή του έργου τέχνης; Είχε κρυφτεί σε μία αποθήκη μέχρι να κλείσει το μουσείο το βράδυ της Κυριακής και ξεκρέμασε τον πίνακα από τον τοίχο, τον έβαλε μέσα στο παλτό του και απλώς βγήκε έξω από το κτίριο.

Μετάφραση: Κατερίνα Μπιζιρτσάκη, προπτυχιακή φοιτήτρια, Τομέας Μετάφρασης και Διαπολιτισμικών Σπουδών, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.