Wirja
Xi bini, monumenti u oġġetti ta' wirt kulturali huma aktar magħrufa minn oħrajn. Meta nmorru fuq vaganza, jew nieħdu l-viżitaturi biex jaraw il-punti ewlenin taż-żona lokali tagħna, uħud mill-attrazzjonijiet dejjem ikunu fil-quċċata tal-lista. Meta nżuruhom, ħafna drabi nkunu parti minn folla.
Il-kampanja Twin it! iddiġitalizzat fi 3D ftit mill-wirt kulturali viżitat sew u intriganti tal-Ewropa, sabiex inkunu nistgħu nevitaw il-folol, jew nissupplimentaw iż-żjara tagħna, nieħdu ż-żmien biex nesploraw mill-qrib, nużaw il-mudelli 3D biex inżidu fid-dettalji inkredibbli, u potenzjalment naraw saħansitra aktar milli huwa possibbli fiżikament.
Mhijiex biss dwar l-esperjenza tal-viżitaturi. Id-diġitalizzazzjoni ta' dawn is-siti u oġġetti popolari fi 3D tippreservahom fl-istat attwali tagħhom sabiex kwalunkwe degradazzjoni oħra, ikkawżata miż-żmien, l-ambjent jew il-folol ta' viżitaturi, ma tfissirx li nispiċċaw mingħajr aċċess għall-istorja u l-wirt tagħna.
Il-mudelli 3D kif jistgħu jgħinuna nersqu eqreb lejn iċ-ċivilizzazzjonijiet tal-passat?
Li toqrob lejn xi ħaġa li l-bnedmin ħolqu eluf ta' snin ilu hija esperjenza speċjali ħafna. Iżda mhux dejjem huwa possibbli minħabba li dawn is-siti u oġġetti antiki huma prekarji u faċilment issirilhom ħsara minħabba l-mess jew it-temp.
Tista' ma tantx tidher notevoli, iżda din ir-rota tal-injam parzjali mhijiex biss qadima, hija antika, tmur lura għal madwar 3,200 QK, li jfisser li ġejja minn waħda mill-ewwel vetturi bir-roti fid-dinja.
Art imxarrba b'livelli baxxi ta' ossiġenu tipprovdi kundizzjonijiet ta' konservazzjoni eċċezzjonali għal materjali organiċi bħall-injam. Din ir-rota ġiet skoperta, flimkien ma' żewġ dgħajjes tal-injam, minn arkeologi li ħadu kampjuni tal-injam f'waħda mill-kanali tad-drenaġġ fl-abitazzjoni merfugħa fuq kolonni tal-injam "Stare gmajne" qrib Vrhnika, is-Slovenja, fl-2002.
Ir-rota hija magħmula minn żewġ biċċiet tal-injam tal-fraxxnu, magħquda ma' erba' biċċiet żgħar tal-ballut. Il-fus huwa magħmul minn biċċa waħda injam tal-ballut, b'tarf rettangolari li jitwaħħal fil-ftuħ tar-rota.
L-għażla tal-injam, il-kunsiderazzjoni ta' kif jiċċaqlaq l-injam, u d-dettalji tax-xogħol ta' mastrudaxxa kollha jissuġġerixxu li dan kien ix-xogħol ta' ħaddiem tar-roti tas-sengħa li kien jaf il-proprjetajiet ta' tipi differenti ta' njam. Minħabba l-perfezzjoni teknoloġika tagħha, din ir-rota ta' 5,200 sena hija artefatt uniku u tipprovdi għarfien tal-ħajja fi żminijiet preistoriċi. Issa tista' tara mill-qrib kull dettall permezz tal-mudell 3D tagħha.
Il-Madara Rider huwa blat medjevali bikri mnaqqax fuq il-Plateau ta’ Madara fil-Grigal tal-Bulgarija. Dan għandu problema serja ta’ konservazzjoni — l-erożjoni mir-riħ, l-iskol tal-ilma tal-wiċċ, is-silġ li qed idub, u l-kisjiet bijoloġiċi qed jikkawżaw l-erożjoni tal-blat.
Il-monument, li għandu għoli ta’ 23 metru, jmur lura għas-715 AD u huwa l-uniku blat ta’ dan it-tip, u m'hemm l-ebda ieħor bħalu fl-Ewropa. Peress li jinsab fil-għoli fuq irdum, il-viżitaturi jistgħu jaraw lir-rikkieb taż-żiemel jolqot iljun bil-lanza tiegħu, iżda ma jistgħux jaraw mill-qrib l-iskrizzjonijiet storiċi mnaqqxin fil-blat. Ir-rendiment 3D tal-Madara Rider jagħmilha possibbli u se jippermetti lin-nies igawduh għal żmien twil.
Siti Rumani jiffurmaw uħud mis-siti antiki l-aktar viżitati fl-Ewropa. Il-kollezzjoni Twin it! tinkludi rendiment ta' waħda mill-aktar interpetazzjonijiet famużi tal-alla Erkole. L-iskennjar 3D ta’ din l-istatwa kolossali jippermettilek tħares lejn it-tuffieħ li jżomm f’idejh wara dahru, jew lejn il-firma fuq il-ġebla taħt il-mazza: ΓΛΥΚΩΝ ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΕΠΟΙΕΙ (magħmul minn Glykon ta’ Ateni).
Heidentor, jew “Heathen's Gate” inbena biex jiċċelebra t-trijonfi militari f’Carnuntum, fortizza leġjunarja Rumana fl-Awstrija.
Il-bieb kien darba magħmul minn erba' arkati, iżda baqa' waħda biss. B'rendiment 3D wieħed, tista’ tara l-fdalijiet ta’ Heidentor kif inhu llum, filwaqt li b’ieħor, tista’ tara rikostruzzjoni u timmaġinak tgħaddi minnha, biex tiċċelebra r-rebħa militari tiegħek, jew sempliċiment tidħol fil-belt antika ta’ Carnuntum.
Id-diġitalizzazzjoni fi 3D kif tista' tikkontribwixxi għat-tagħlim?
Waħda mir-raġunijiet għalfejn l-istituzzjonijiet u s-siti tal-wirt kulturali jeżistu u jinżammu hija li jgħinu lin-nies jiskopru l-istejjer tal-passat - jiftakru l-isfidi u l-kisbiet tas-soċjetajiet tal-passat u jitgħallmu minnhom.
Il-Monument tal-Libertà tal-Latvja f'Riga nbena fil-memorja ta' dawk li mietu fil-ġlieda għal-libertà tal-Latvja (1918-1920). Huwa simbolu tal-istat, l-unità u l-indipendenza Latvjana.
Il-monument kien iddisinjat mill-iskultur Kārlis Zāle, li, bit-tema tiegħu 'Shine like a star!’, rebaħ kompetizzjoni ta' disinn imnedija mill-Prim Ministru Latvjan.
Tlettax-il skultura u bas-reliefs juru l-istorja u l-kultura tal-Latvja, u jgħaqqdu avvenimenti storiċi mitiċi, allegoriċi u reali. Fil-quċċata tal-obelisk għoli 19-il metru hemm statwa tal-Libertà għolja disa' metri, mara żagħżugħa li għandha tliet stilel indurati f'idejha, li jissimbolizzaw it-tliet reġjuni ewlenin tal-Latvja.
Li tesplora l-monument fi 3D ifisser li tista' tħares dritt f'għajnejn il-Libertà, xi ħaġa li diffiċli tagħmel mil-livell tal-art!
Il-Librerija Nazzjonali u Universitarja f'Ljubljana, is-Slovenja, hija post ta' għarfien u tagħlim, kif ukoll bini monumentali fih innifsu.
Din inbniet bejn l-1936 u l-1941 b'disinn iċċentrat fuq il-bniedem mill-perit Jože Plečnik, u hija parti mill-wirt tad-disinn urban tiegħu. Il-parti ta' barra tiegħu tfakkar f'palazz tar-Rinaxximent, filwaqt li l-lobi bit-turġien ċentrali tiegħu jirrifletti influwenzi qawwija tal-arkitettura klassika.
Esplora l-bini 3D u immaġina x'kien ifisser dan il-bini għan-nies tas-Slovenja fis-snin 30 tas-seklu 20 fl-Ewropa.
L-Osservatorju l-Qadim ta' Tartu - li issa jopera bħala mużew - huwa post ieħor għat-tagħlim, iżda din id-darba qed iħares 'il fuq lejn is-sema. Dan jinkorpora l-bidu tal-astronomija xjentifika fl-Estonja, u għandu rabta qawwija mal-identità nazzjonali Estonjana, bħala l-ewwel post li tajjar il-bandiera Estonjana fl-1988.
Il-ħolqien tal-osservatorju bħala mudell diġitali 3D se jiżgura li aktar nies ikunu jistgħu jesperjenzawh.
Id-dar Zekate hija residenza storika tas-seklu 18 fil-belt ta' Gjirokastër. Il-mudell 3D tagħha ngħata lil Twin it! bħala dħul mistieden mill-Albanija.
Id-dar hija magħrufa għall-arkitettura Ottomana distinta tagħha u l-intern ippreservat tajjeb tagħha, u toffri lill-viżitaturi ħarsa lejn l-istil ta' ħajja ta' familji Albaniżi għonja tal-era Ottomana. Il-parti ta' barra tad-dar hija kkaratterizzata mill-ħitan tal-ġebel, it-twieqi dojoq u l-gallariji tal-injam imżejna bi tnaqqix kumpless. Din issegwi t-tqassim tipiku tad-djar Ottomani, b'aktar minn sular wieħed madwar bitħa ċentrali. Skoprihom int stess bil-mudell 3D.
Illum, id-Dar Zekate hija miftuħa għall-pubbliku bħala mużew, u toffri lill-viżitaturi l-opportunità li jitgħallmu dwar l-istorja u l-wirt ta' Gjirokastër u l-abitanti tagħha.
Il-mudelli 3D kif jistgħu jgħinuna nifhmu l-wirt reliġjuż?
Il-bini u l-oġġetti reliġjużi spiss ikollhom ħafna x'jgħidulna dwar is-soċjetajiet u l-istorja matul is-sekli.
Ħu dan is-sit ġewwa Olomouc, iċ-Ċekja. Fi żminijiet preistoriċi, ix-xmara Morava kienet bejn tliet għoljiet - San Pietru, San Mikiel u San Wenceslaus. L-għolja San Wenceslaus ilha rotta kummerċjali ewlenija u ċentru ekonomiku sa mis-seklu 10. Din kienet is-sede tad-dinastija Bohemjana rjali għal aktar minn erba' sekli, u l-post fejn l-invażjoni Mongola tal-Punent twaqqfet zopptu fis-seklu 13.
Għalhekk, il-Kastell Olomouc Premyslid u l-Mużew tal-Arċidjoċeżi huma punt fokali tal-preżenza Moravjana fl-istorja Ewropea.
Żewġ mudelli 3D tal-Knisja l-Qadima ta' Petäjävesi fil-Finlandja juruna l-parti ta' barra tal-knisja tal-injam tal-arżnu kif ukoll stampa mill-qrib tal-pulptu tagħha miżbugħ blu, aħmar u abjad, li juri ħafna figuri, inkluż San Kristofru.
Il-knisja ġiet iddisinjata u mibnija mill-kapumastru Jaakko Klemetinpoika Leppänen u mibnija minn bdiewa lokali li kienu sidien tal-art bejn l-1763 u l-1765.
L-adattament tal-forom u t-tekniki ta' provenjenza varjata jagħmel din il-knisja punt ta' referenza b'diversi saffi u eżempju eċċellenti tal-arkitettura ta' knisja Nordika.
Il-mudelli 3D isiru possibbli billi jiġu kkombinati aktar minn 7,000 ritratt u kważi 600 skans tal-laser individwali.
Il-kumpless tal-Knisja Kolleġġjali ta' San Martin l-Isqof tal-Vjaġġi f'Opatów huwa wieħed mill-aktar monumenti ta' valur tal-arkitettura Romaneska u wieħed mill-bażiliki l-aħjar ippreservati tas-seklu 12 fil-Polonja.
Il-Knisja Kolleġġjali ta' Opatów hija d-dar għal skulturi sepulkrali brillanti tar-Rinaxximent u fiha eżempji ta' valur ta' arti mill-perjodu Gotiku, tar-Rinaxximent u tal-Barokk. Krzysztof Szydłowiecki (1466-1532) – is-sid ta' Opatów u wieħed mill-aktar nobbli b'saħħithom ta' żmienu - bidel il-Knisja fil-mażolew tal-familja tiegħu.
Il-lapida ta' Szydłowiecki - issa murija wkoll fi 3D - inħolqot fl-1533-1541. L-aktar element famuż tagħha huwa l-“Lament Opatowski”, plakka tar-ram li turi grupp ta' figuri miġbura madwar mejda jiddibattu. Ix-xena ta' spiss tiġi interpretata bħala nies tal-qorti li jiddispjaċihom dwar l-aħbar tal-mewt tal-Kanċillier Szydłowiecki, iżda t-tifsira vera tagħha mhijiex ċara għal kollox.
Skopri l-mudell 3D biex tara int stess.
Il-Kuruna Mqaddsa tal-Ungerija, magħrufa wkoll bħala l-Kuruna ta' San Stiefnu, għandha wirt li jkopri millennju, li jinkorpora l-istorja u t-tradizzjonijiet rjali tan-nazzjon. Maħduma fis-seklu 12, intlibset minn aktar minn 50 monarka.
Il-kuruna tiżen aktar minn żewġ kilogrammi u għandha forma ellittika. Hija ikbar minn ras umana normali, għalhekk ir-re kellu jilbes inforra tal-ġilda ‘kapa' fil-kuruna. Hija magħmula mid-deheb u mżejna bi 19-il stampa ‘pantokrator' tal-enamel (bil-Grieg għal "l-onnipotenti") kif ukoll ħaġar semiprezzjuż, perli u almandina.
Mill-2000, il-Kuruna Mqaddsa ilha għall-wiri fis-Sala Ċentrali tal-Koppla tal-Bini tal-Parlament Ungeriż. Din tissimbolizza s-sovranità u l-ispirtu dejjiemi tal-poplu Ungeriż.